سیستم اعلام حریق یا اعلان حریق چیست؟
سیستم اعلام حریق یا اعلان حریق یا به ترجمه فارسی سامانه تشخیص حریق در واقع یک سیستم است که از سه بخش آشکارسازها، پنل و هشداردهنده‌ها تشکیل شده است. کار این سیستم شناسایی علائم وجود آتش در یک ساختمان و یا محیط دارای بار حریق و اطلاع رسانی و مدیریت آن محیط است. سامانه اعلام حریق به سایر سیستم‌ها نظیر سیستم‌های اطفاء حریق و یا سیستم صوت ساختمان متصل شده و ضمن آگاه‌سازی افراد در زمان حریق، می‌تواند توسط سیستم‌های اطفاء اتوماتیک، حریق را کنترل و یا خاموش کند.
سیستم اعلام حریق یا اعلان حریق چیست؟
سیستم اعلام حریق یا اعلان حریق یا به ترجمه فارسی سامانه تشخیص حریق در واقع یک سیستم است که از سه بخش آشکارسازها، پنل و هشداردهنده‌ها تشکیل شده است. کار این سیستم شناسایی علائم وجود آتش در یک ساختمان و یا محیط دارای بار حریق و اطلاع رسانی و مدیریت آن محیط است. سامانه اعلام حریق به سایر سیستم‌ها نظیر سیستم‌های اطفاء حریق و یا سیستم صوت ساختمان متصل شده و ضمن آگاه‌سازی افراد در زمان حریق، می‌تواند توسط سیستم‌های اطفاء اتوماتیک، حریق را کنترل و یا خاموش کند.
انواع سیستم اعلام حریق
سیستم اعلام حریق (اعلان حریق) یا همان سامانه اعلام حریق به دو گروه دستی و اتوماتیک تقسیم‌بندی می‌شوند. در سیستم اعلام حریق دستی، شستی اعلام حریق تنها آشکارساز برای تشخیص حریق است. در واقع تشخیص حریق در این سیستم فقط به فقط توسط انسان صورت می‌گیرد. لذا در مکان‌هایی که انسان حضور ندارد، کاربردی نیست. برخلاف این سیستم، سیستم اعلام حریق اتوماتیک، وابستگی کمتری به تشخیص انسان دارد. سیستم‌های اتوماتیک، به سه گروه متعارف، آدرس‌پذیر و بی‌سیم (وایرلس) تفکیک می‌شوند.
سیستم اعلام حریق اتوماتیک، به دو گروه متعارف و آدرس‌پذیر تفکیک میشود. در سیستم آدرس‌پذیر، علاوه بر اعلان حریق (هشدار‌های صمعی و بصری)، محل دقیق وقوع حریق نیز روی صفحه نمایش مشخص میشود. اما در سیستم اعلام حریق متعارف چندین دتکتور که یک منطقه از ساختمان را پوشش می‌دهند و به آن‌ها یک زون می‌گوییم، در قالب یک مدار به هم پیوسته به تابلو کنترل مرکزی وصل می‌شوند. پس هر زون نمایش دهنده یک منطقه از ساختمان است.
اجزای تشکیل دهنده سیستم اعلام حریق
سیستم اعلام حریق، در بخش ورودی از تعدادی دتکتور یا آشکارساز، شستی و ماژول‌های ورودی تشکیل شده است. در بخش مرکزی سامانه پردازش یا همان کنترل پنل متعارف یا آدرس پذیر وجود دارد. در بخش خورجی نیز آژیر‌ها فلاشر‌ها، ماژول‌های خروجی و سیستم‌های صوت و مانیتورینگ قرار دارند.
۱. بخش ورودی: انواع آشکارسازها
حسگرها و آشکارسازهای اعلام حریق، (بسته به اینکه به کدام مشخصه آتش حساس باشند) در گروه های آشکارسازهای دودی، آشکارسازهای حرارتی، آشکارسازهای گازی، آشکارسازهای شعله‌ای و آشکارسازهای التراسونیک و یا ترکیبی از انواع دتکتورها جای دارند.
دتکتورهای دود-دتکتورهای گازی-دتکتورهای حرارت-دتکتورهای شعله ای-دتکتورهای التراسونیک-دتکتور های ترکیبی
۲. بخش پردازش: پنل اعلام حریق
سامانه مرکزی، یک سامانه تشخیص آتش سوزی است. در این سامانه اعلام های حسگرها تجزیه و تحلیل شده و برای اعلام حریق یا در حالت های مشکوک، اعلام نیاز به بازبینی انسان تصمیم گیری میشود. این سیستم ها اغلب به صفحه کلید برای ورود فرامین توسط انسان و مانیتور برای مشاهده فرامین مجهز هستند. این سیستم ها امروزه به رایانه متصل شده و از طریق نرم افزار مخصوص خود، برنامه را دریافت می کنند. یکی دیگر از وظایف این سیستم ها، انتخاب نوع خروجی (آژیر خطر عمومی، آژیر خطر در جاهای خاص، تماس با مرکز آتش نشانی و سایر خروجی ها) است.
سیستم اعلام حریق متعارف - سیستم اعلام حریق آدرس پذیر - سیستم اعلام حریق هوشمند - سیستم اعلام حریق وایرلس
۳. بخش خروجی: تجهیزات هشدار‌دهنده و کنترلی
خروجی سامانه های اعلام آتش سوزی، بسته به محل وقوع یا نوع آتش ایجاد شده، می تواند شامل موارد مختلفی باشد. تماس خود کار با آتش نشانی محلی، روشن نمودن تابلوهای خروج اضطراری، فعال سازی سامانه آتش خاموش کن خودکار، به صدا در آوردن آژیرهای خطر، قفل کردن یا از حالت قفل خارج کردن درب های محل های مختلف (مانند در خروجی های اضطراری) همگی از مواردی است که می تواند بسته به تصمیم سیستم انجام شود.
انواع سیم کشی سیستم اعلام حریق
سیم‌کشی در سیستم‌های اعلام حریق متعارف و آدرس‌پذیر بر اساس نیازها و ساختار خاص هر سیستم صورت می‌گیرد:
سیم‌کشی سیستم اعلام حریق متعارف:1. تقسیم به زون‌ها (مناطق):– هر طبقه یا بخش از ساختمان به عنوان یک منطقه (زون) در نظر گرفته میشود.– سیم‌کشی به گونه‌ای است که تمام دستگاه‌ها (مانند دتکتورها و شستی‌ها) در یک منطقه به یک سیم متصل می‌شوند.
2. اتصال مستقیم به کنترل پنل:– هر دستگاه از طریق یک سیم مخصوص به کنترل پنل متصل میشود.– در این سیستم، از کابل‌های افشان دو رشته استفاده میشود.
سیم‌کشی سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر:۱. مدار حلقه (Loop):– دستگاه‌ها با استفاده از یک حلقه سیم به کارت لوپ کنترل پنل متصل می‌شوند.– هر دو سمت لوپ از طریق کارت لوپ تغذیه می‌شوند تا در هنگام قطعی در مسیر هیچ قطعه ای از کار نیافتد.
2. قطعات متصل به لوپ به صورت شاخه:– سیم کشی از ترمینال خروجی یک ماژول و یا قطعه درون لوپ شروع شده، و تعدادی قطعات به صورت زون ورودی در لوپ آدرس‌پذیر قرار می‌گیرند.
تفاوت‌های اساسی:– منطقه‌بندی:– در سیستم متعارف، منطقه‌بندی (زون) برای شناسایی محل حریق استفاده میشود.– در سیستم آدرس‌پذیر، حلقه‌ها اطلاعات دقیق‌تری درباره مکان و وضعیت هر دستگاه فراهم می‌کنند.
– نوع کابل‌کشی:– در سیستم متعارف، از کابل‌های مستقیم برای اتصال دستگاه‌ها به کنترل پنل استفاده میشود.– در سیستم آدرس‌پذیر، استفاده از حلقه سیم به تعداد کابل‌ها و نقاط اتصال کمک می‌کند.
انتخاب کابل سیستم اعلام حریق:– از کابل‌های استاندارد و مناسب برای هر سیستم باید استفاده شود تا عملکرد صحیح سیستم تضمین شود.– گاهی نیاز به کابل‌های سه رشته برای نصب تجهیزات خاص مانند ریموت اندیکاتورها وجود دارد.
انتخاب و نصب صحیح کابل‌ها و دقت در سیم‌کشی برای عملکرد موثر سیستم اعلام حریق ضروری است. همچنین باید توجه داشت که استانداردهای محلی و ملی در نصب و راه‌اندازی سیستم‌های اعلام حریق رعایت شود.
مانیتورینگ
سامانه‌های اعلام و اطفای آتش خودکار معمولا توسط یک نمایشگر در محل اتاقک نگهبانی که بصورت ۲۴ ساعت فرد در آن حضور دارد، مورداستفاده و بازرسی قرار می گیرد که این پنل ها را Mimic panel می‌نامند.
استانداردهای مربوط به سیستم اعلام حریق
NFPA 72
NFPA (انجمن حفاظت از آتش آمریکا): NFPA 72 یکی از مهم‌ترین استانداردهای مرتبط با سیستم‌های اعلام حریق است که شامل دستورالعمل‌هایی برای نصب، نگهداری و آزمایش این سیستم‌ها است.
BS-5839
BS (استانداردهای بریتانیایی): BS 5839 یک راهنمای جامع برای سیستم‌های اعلام حریق در بریتانیا است که شامل توصیه‌هایی برای طراحی، نصب، نگهداری و آزمایش است.
EN-54
EN (استانداردهای اروپایی): EN 54 یک سری استانداردهای اروپایی است که مشخصات فنی و الزامات عملکردی برای محصولات سیستم اعلام حریق را تعیین می‌کند.
ISO 7240
ISO (سازمان بین‌المللی استانداردسازی): ISO 7240 یک سری استانداردهای بین‌المللی است که مشخصات و روش‌های آزمایش برای تجهیزات اعلام حریق را ارائه می‌دهد.
EVPU
EVPU (استانداردهای اروپایی شرقی): استانداردهایی که در کشورهای اروپای شرقی به کار گرفته می‌شوند و ممکن است شامل مشخصات خاص برای سیستم‌های اعلام حریق باشند.
DIN
DIN (استاندارد صنعتی آلمان): استانداردهای DIN، به ویژه برای تجهیزات و سیستم‌های اعلام حریق که در آلمان طراحی و تولید می‌شوند، بسیار مهم هستند.
این استانداردها تضمین می‌کنند که سیستم‌های اعلام حریق با بالاترین سطوح ایمنی و کارایی طراحی و نصب شوند و از این طریق ایمنی افراد و اموال در برابر خطر آتش‌سوزی حفظ میشود. هر کدام از این استانداردها الزامات خاصی را برای تجهیزات و فرآیندهای مربوط به اعلام حریق تعیین می‌کنند.
UL
UL (آزمایشگاه‌های اندررایترز): استانداردهایی که توسط UL برای تضمین کیفیت و ایمنی سیستم‌های اعلام حریق در ایالات متحده آمریکا تعریف شده‌اند.
ULC
ULC (کمیسیون استانداردهای زیرمجموعه UL در کانادا): استانداردهایی که توسط این نهاد برای سیستم‌های اعلام حریق در کانادا تعریف شده‌اند.
FM
FM (شرکت اطمینان از ایمنی FM Global): استانداردهایی که توسط FM Global برای تأیید و تصدیق سیستم‌های اعلام حریق ارائه شده‌اند.