مقدمه
نمای ساختمان، یکی از مهم‌ترین عناصر در طراحی معماری است که علاوه بر زیبایی، بر ایمنی و دوام سازه نیز تأثیر می‌گذارد. در سال‌های اخیر، نمای کامپوزیت به دلیل وزن سبک، نصب سریع و تنوع رنگ، محبوبیت زیادی پیدا کرده است. اما با وجود این مزایا، عدم رعایت استانداردهای ایمنی در برخی از انواع این نما، آن را به یک عامل خطرناک در حوادث آتشسوزی تبدیل کرده است.
حوادثی مانند آتشسوزی برج گرنفل در لندن و چندین حادثه مشابه در ایران، نشان داده‌اند که در صورت استفاده از کامپوزیت‌های غیر نسوز، آتش می‌تواند در مدت زمان کوتاهی به کل ساختمان سرایت کند.
در این مقاله، به بررسی مزایا و معایب نمای کامپوزیت، حوادث مرتبط با آن، و راهکارهای کاهش خطرات خواهیم پرداخت.
نمای کامپوزیت چیست؟
نمای کامپوزیت از پنل‌های آلومینیومی دو لایه تشکیل شده که میان آن‌ها یک لایه از مواد پلیمری (پلی‌اتیلن یا مواد معدنی نسوز) قرار دارد. این ترکیب باعث می‌شود که این نما سبک، انعطاف‌پذیر و از نظر بصری جذاب باشد.
مزایای نمای کامپوزیت:
وزن سبک و نصب آسان
عایق صوتی و حرارتی
مقاومت در برابر شرایط جوی و رطوبت
تنوع رنگ و قابلیت اجرا در طرح‌های مختلف
هزینه نگهداری پایین نسبت به سنگ یا شیشه
اما این نما در کنار این مزایا، معایبی دارد که اگر به درستی کنترل نشوند، می‌توانند خطرات بزرگی ایجاد کنند.
چرا نمای کامپوزیت می‌تواند خطرناک باشد؟
۱. قابلیت اشتعال بالا
یکی از مهم‌ترین معایب برخی از انواع نمای کامپوزیت، قابلیت اشتعال بالای آن است. بسیاری از این نماها دارای لایه‌ای از پلی‌اتیلن (PE) قابل اشتعال هستند که در صورت آتشسوزی، به سرعت شعله‌ور شده و آتش را در سراسر نما گسترش می‌دهند.
در یک آزمایش استاندارد، ثابت شده که آتشسوزی در نمای کامپوزیت غیراستاندارد می‌تواند در کمتر از ۱۰ دقیقه کل ساختمان را در بر بگیرد.
۲. انتشار سریع آتش در ساختمان‌های بلند
در ساختمان‌های مرتفع، اگر نمای کامپوزیت اشتعال‌پذیر باشد، آتش از طریق نما به سرعت به طبقات بالا سرایت می‌کند.
در حالی که در نماهای سنتی مانند سنگ و سیمان، گسترش آتش کندتر است، نمای کامپوزیت می‌تواند مانند یک “سوخت جت” عمل کرده و آتش را در کل نما پخش کند.
۳. تولید دود سمی و گازهای خطرناک
🛑 هنگام سوختن نمای کامپوزیت، گازهای سمی مانند مونوکسید کربن، دی‌اکسید کربن و سیانید هیدروژن تولید می‌شود که می‌تواند در مدت زمان کوتاهی باعث خفگی و مرگ ساکنان ساختمان شود.
۴. نصب غیراصولی و افزایش خطرات
:x: در بسیاری از پروژه‌های ساختمانی، نصب نمای کامپوزیت به درستی انجام نمی‌شود. این مشکلات شامل:
• عدم رعایت فاصله استاندارد بین پنل‌ها
• نبود درزگیرهای ضدحریق
• عدم استفاده از مواد نسوز در پشت پنل‌ها
همه این عوامل می‌توانند خطر گسترش آتش را افزایش دهند.
بررسی چندین آتشسوزی مرگبار ناشی از نمای کامپوزیت
۱. فاجعه برج گرنفل لندن (۲۰۱۷)
در این حادثه، آتشسوزی از یکی از طبقات آغاز شد و به‌سرعت از طریق نمای کامپوزیت غیر استاندارد به کل ساختمان سرایت کرد. در عرض چند دقیقه، کل برج شعله‌ور شد و بیش از ۷۰ نفر جان خود را از دست دادند.
۲. آتشسوزی کلینیک سینا اطهر تهران (۱۳۹۹)
در این حادثه، نمای کامپوزیت باعث گسترش سریع آتش شد و بسیاری از بیماران و کارکنان جان خود را از دست دادند.
۳. حادثه برج خلیفه دبی (۲۰۱۵)
🏙 در این حادثه، ساختمان ۶۳ طبقه هتل در دبی دچار حریق شد که علت اصلی آن، استفاده از نمای کامپوزیت غیر نسوز بود.
راهکارهای کاهش خطرات نمای کامپوزیت
۱. استفاده از کامپوزیت‌های ضدحریق (Fire-rated)
برخی از کامپوزیت‌ها دارای لایه معدنی ضدحریق (FR) هستند که از گسترش آتش جلوگیری می‌کنند. در هنگام خرید، حتماً از فروشنده بخواهید که مدارک استاندارد ضدحریق را ارائه دهد.
۲. نصب اصولی و رعایت استانداردها
در هنگام نصب نمای کامپوزیت، رعایت درزهای ضدحریق، فاصله‌گذاری استاندارد و استفاده از مواد مقاوم در برابر آتش الزامی است.
۳. بازرسی‌های دوره‌ای ساختمان‌ها
:white_check_mark: ۴. استفاده از سیستم‌های اطفاء حریق پیشرفته
:small_blue_diamond: نصب اسپرینکلرها و سیستم‌های اعلام و اطفای حریق خودکار می‌تواند از گسترش آتش جلوگیری کند.
:white_check_mark: ۵. ممنوعیت استفاده از کامپوزیت غیر نسوز در ساختمان‌های مرتفع
:small_blue_diamond: در بسیاری از کشورهای جهان، استفاده از نمای کامپوزیت غیراستاندارد در ساختمان‌های بلند ممنوع شده است.
نتیجه‌گیری؛ زیبایی مهم‌تر است یا ایمنی؟
نمای کامپوزیت اگرچه از نظر زیبایی، هزینه و نصب، گزینه‌ای جذاب است، اما در صورت عدم رعایت استانداردهای ایمنی، می‌تواند به یک “بمب ساعتی” تبدیل شود.
حوادث گذشته نشان داده‌اند که بی‌توجهی به ایمنی نما، جان صدها نفر را به خطر انداخته است.
آیا ساختمانی که در آن زندگی یا کار می‌کنید، نمایی ایمن دارد؟
اگر از ایمنی نمای ساختمانتان مطمئن نیستید، بهتر است با متخصصان ما در آتش مهار خلیج فارس تماس بگیرید. ما با بررسی دقیق ساختمان، راهکارهای ایمن‌سازی نما را به شما ارائه می‌دهیم تا از خطرات احتمالی جلوگیری شود.
امنیت را جدی بگیرید، قبل از اینکه دیر شود!